U Srbobranu je tokom noći od strane svog nasilnog sina ubijena još jedna žena, koju su komšije prethodnog, ili prethodnih, dana videle pretučenu.

Ukoliko su tačne sve informacije koje su dostupne u medijima, a posebno:

• da je učinilac bio ranije dva puta osuđivan na kazne zatvora zbog vršenja krivičnog dela nasilje u porodici prema majci, što ukazuje na to da je činio neki od težih oblika ovog krivičnog dela;
• da je sa izdržavanja kazne zatvora izašao pre nekih 6 meseci;
• da su učinilac i majka koju je ubio živeli u kućama koje su jedna pored druge, u istom dvorištu,

sve ove informacije ukazuju na to da se žena koja je ubijena nalazila u visokom stepenu rizika da bude ponovo teže povređena ili ubijena. Stoga se postavlja pitanje da li je uopšte i, ako jeste, na koji način je postupala Grupa za koordinaciju i saradnju za opštinu Srbobran, koja je formirana u okviru Osnovnog javnog tužilaštva u Vrbasu, nakon što je učinilac drugi put izašao sa izvršenja kazne zatvora.

Autonomni ženski centar izražava ogromnu zabrinutost činjenicom da se u Vojvodini nastavlja trend ubistava žena od strane učinilaca koji su ranije bili osuđivani za nasilje u porodici koje su činili upravo prema ubijenim ženama.

Takođe izražavamo zabrinutost činjenicom da Grupe za koordinaciju i saradnju, koje su formirane u skladu sa Zakonom o sprečavanju nasilja u porodici i koje čine predstavnici tužilaštva, policije i centra za socijalni rad, i dalje ne prepoznaju da se žene, čiji su učinioci nasilja u porodici osuđeni na kazne zatvora ili mere bezbednosti obaveznog lečenja, nalaze u posebno visokom riziku nakon što učinioci izađu sa izdržavanja kazne ili mere bezbednosti obaveznog lečenja. Ne postoje informacije o tome da li su članovi i članice Grupe razmatrali rizik po žene čiji nasilnici izlaze iz zatvora i da li su napravili Plan zaštite i podrške kako bi se sačuvali životi žena.

Podsećamo da, iako je u Srbiji je tokom 2024. godine ubijeno najmanje 17 žena^[1], su u polovini slučajeva učinioci bili ranije prijavljivani za vršenje nasilja (njih 8 od 16 učinilaca), što predstavlja ozbiljno povećanje (u %) u odnosu na prethodne godine^[2]. Takođe podsećamo da je u 2024. godini osam žena ubijeno na teritoriji Vojvodine, kao i da su dvojica učinilaca sa teritorije Vojvodine bili prethodno pravnosnažnim presudama osuđivani za nasilje u porodici koje su vršili prema ubijenim ženama.

Svi ovi podaci ponovo potvrđuju da je potrebno menjati Krivični zakonik, ne samo u domenu povećanja zaprećenih kazni, već i:

• uvođenjem novih mera zaštitnog nadzora (udaljenje iz zajedničkog domaćinstva i zaštitni nadzor nakon izdržane kazne zatvora);
• izmenama da se mera zabrane približavanja i komunikacije sa oštećenim može izreći u slučaju ako je učiniocu izrečena mera bezbednosti obaveznog lečenja na slobodi;
• kao i da se uslovna osuda za krivična dela rodno zasnovanog nasilja može izreći samo uz meru zaštitnog nadzora ili rada u javnom interesu.

U međuvremenu, zahtevamo od Zaštitnika građana i nadležnih ministarstava da neodložno izvrše postupke kontrole i utvrde da li je bilo propusta u postupanju predstavnika i predstavnica nadležnih institucija (tužilaštva, policije i centra za socijalni rad). Takođe zahtevamo od Vrhovnog javnog tužilaštva da utvrdi da li je uopšte i, ako jeste, na koji način je postupala Grupa za koordinaciju i saradnju koja je formirana pri Osnovnom javnom tužilaštvu u Vrbasu nakon izlaska učinioca iz zatvora, te da o tome obaveste javnost.

Reagujte pre nego što bude kasno!

Kontakt osoba za medije:
Vanja Macanović, Autonomni ženski centar

^[1] Što u odnosu na prethodnu godinu predstavlja značajan pad broja ubijenih žena u porodično-partnerskom odnosu i kao posledica vršenja nekog od drugih krivičnih dela rodno zasnovanog nasilja.

^[2] U 2023. – u 4 od 28, u 2022. – u 7 od 24, u 2021. – u 5 od 20, u 2020. – u 4 od 26 slučajeva.